Cam, Porselen ve Seramik Hakkında

Cam nedir ve nasıl üretilir?

Camın ana maddesi kumdur. Kum doğada en çok bulunan maddelerin başında gelir. Sadece kum eritilerek elde edilen saf silis camından yapılmış malzeme çok kırılgandır. Hem dayanımın arttırılması hem de eritme sıcaklığının düşürülmesi için karışıma soda katılır. Su ve kimyasallara karşı olan dayanıksızlığın giderilmesi için kalker, dolomit ve feldspat gibi mineraller eklenir.Harman adı verilen bu karışıma cam kırığı şeklindeki ikincil hammaddeler ilave edilir ve fırında eritilmek için hazır hale gelir.

Harman cam fırınında 1500°C ’de eritildiğinde istenilen renkte bal kıvamlı akışkan bir sıvı olan soda-kireç camına dönüşür. Erimiş cam damla halinde kesilip otomatik olarak makinelerde presleme ve üfleme veya iki kez üfleme yöntemi ile şişe, kavanoz, bardak vb. şeklinde kalıplanır. Elde edilen cam ürünler daha sonra programlı olarak soğutulur, hat üstünde hassas kalite muayanelerinden geçirilir, hatalı olanlar ayrılır. Böylece üretim süreci tamamlanır.

Cam elle tutulursa sert ve durgun bir etki yapar. Kırılganlığı nedeniyle de sert bir yere vurulunca kırılır. Böyle olmakla birlikte kimyacılar “içinden su içtiğimiz kabın kendisinin bir sıvı olduğunu” söylerler.

Bütün bunlar soğumuş, durgunlaşmış camın belli başlı özellikleridir. Oysa yüksek ısılara çıkarıldığında camın bu özellikleri tümüyle değişir. Önce yumuşamaya başlar. Sonra akıcılık kazanır. Hatta yeterli olan ısı sağlanırsa “su gibi” akar.

Cam bir maden olarak tanımlanır. Ama diğer madenlere göre çok önemli bir değişikliği vardır. O da “erime noktası” değil “yumuşama noktası” olmasıdır. İşte bu önemli özelliği nedeniyle camın içinde bulunduğu ortamın ısısı arttırılırsa gittikçe daha çok sıvılaşır ve akıcılık kazanır. Bu durum, camın çok değişik yöntemlerle biçimlendirilmesini ve üfleyerek şişirilmesini sağlar.

Niçin cam ürünleri tercih etmeliyiz?

– Cam gıdaların tadı, kokusu ve aroması değişmeden uzun süre saklanmasını sağlar. – Cam içindeki maddelerle kimyasal ve mikrobiyolojik etkiye girmez. – Ayrıca camın gaz ve buhar geçirgenliğinin olmaması, ürünlerin daha sağlıklı saklanmasını sağlar. – Cam gerçek bir doğa dostudur. – Geri dönüşüm sayesinde tekrar tekrar kullanılabilir. – Cam ısıya dayanıklı ve şeffaftır. – Bu camı, diğer maddelerden daha kullanışlı yapar.

Porselen nedir?

Porselen; sadece doğal kaynaklı hammaddelerden üretilen, beyazlığını kullanılan boyalardan değil, kullanılan hammaddelerden alan, 1400°C civarında pişirilerek pekişen, ışık geçirgenliğine sahip, sağlıklı bir ürün olarak tarif edilmektedir.

Porselen; tümü killi topraktan yapılmış veya daha açık bir deyimle kil ihtiva eden ham maddelerden üretilmiş ürünlerin oluşturduğu büyük seramik grubunun bir elemanıdır.

Ev ve otel grubu olarak üretilen iki tip porselenin tanımından bahsedebiliriz. Ev porselenleri, gün ışığına tutulduğunda, ışığı geçiren porselenlerdir. Otel grubu ise, Dünya standartlarında uygun olarak, daha kalın üretilmektedir. Bir lambaya tutulduklarında, ışığı geçirdikleri görülebilir. Günümüzde restaurantlar, içine konulan yemeğin sıcaklığını muhafaza etmesi için tabağı önceden ısıtarak servise almaktadır. Eğer tabak kalın olursa, sıcaklığı daha uzun süre muhafaza edecek ve yemeğin lezzetine keyif katacaktır.

Porselen, içerdiği hammaddelere, oranlarına ve sıcaklık derecelerine göre de, sert ve yumuşak porselen olmak üzere ikiye ayrılır. Sert porselenin en önemli özelliği, bünyesinde yer alan yüksek kaolen oranı ve 1400°C gibi yüksek bir sıcaklıkta oluşan feldispat sırrıdır. Bu da, sırda yüzey sertliği ve dayanıklılığı yaratmaktadır. Yumuşak porselenin kaolen oranı ise az olup, sır oluşum sıcaklığı da daha düşüktür. Bu nedenle, sert porselene oranla daha az mekanik sertliğe ve darbe dayanıklılığına sahiptir.

Niçin Porselen Ürünleri Tercih Etmeliyiz?

– Sağlık ve temizlik demektir. – Tat ve koku sindirmez. – Pekişmiş yapısı sayesinde mikrop barındırmaz. – Üzerinde oluşan lekeler kolaylıkla çıkar. – Sert bir yüzeye sahiptir. – Kolay yıkanır. – Zariftir ve göz zevkinize hitap eder. – Yemeklerinize keyif katar. – Yüksek oranda ısı saklayabilme özelliğine sahiptir. Porselen servis ürünleri ısıtıldıklarında, içindekilerle birlikte sıcaklıklarını uzun süre korurlar.

Porselen Ürünleri Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

– Porselenlerin, fırınların ısıtıcı bölümlerinde ve mikrodalga fırınlarda ısıtılmalarında bir sakınca yoktur. Ancak çıplak ateşle direkt temas, porselende şok etkisi yaratır ve kırılmasına neden olur. Bu nedenle, porselenlerin kesinlikle çıplak ateş üzerine koyulmaması gerekir.

– Porselenler, derin dondurucularda da aynı güvenle kullanılabilir. Ancak dondurucudan çıkan porselenin, hemen fırına sokulması halinde, ani ısı değişikliği nedeni ile porselen kırılır. Bu nedenle porselen oda sıcaklığına geldikten sonra ısı ile temas etmelidir.

– Porselenlerinizi kireçli suyu olan bir bölgede kullanıyorsanız, porselende zamanla beyaz lekeler oluşabilir. Ancak bu tür lekeler, sirke ile yok edilebilir.

– Metal çatal bıçaklar, porselen yüzeylerde iz bırakabilirler. Bu izlerin oluşması normaldir ve herhangi bir zararları yoktur. Porselen sırları, yüksek sıcaklıkta pişirmede sert oluşu nedeniyle, metal paslanmaz çatal, bıçak gibi malzemelerden daha sert hale gelirler. Bu da metal aşınması ve siyah izlerin oluşumuna neden olur. Bu istenmeyen izlerin giderilmesi için, özel formüllü, yumuşak, aşındırıcı etkisi olmayan temizleyiciler kullanılabilir.

– Çay ve kahve lekeleri ise, Boraks (porselen temizleme tozu) ya da diş temizleme tozu ile giderilebilir.

Porseleni Ürünleri Yıkarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Eğer porselenlerinizi elde yıkıyorsanız;

– Yıkama kabınız bakır ya da alüminyum olmamalıdır.

– Porselenlerinizin yanında, tava, tencere, çatal, bıçak gibi porselen dışı eşyalar bulunmamalıdır.

– Sert temizlik maddeleri veya tel ile ovularak temizlenmemeli, likit ve krem temizlik maddeleri kullanılmalı, mutlaka bol su ile durulanmalı ve kurulanmalıdır.

– Kurulanan porselenleri dolaba kaldırırken, tabak ve fincanlar, çok adette üst üste ve iç içe yerleştirilmemelidirler. Tabaklar üst üste dizilirken, aralarına ince bir kağıdın koyulmasında yarar vardır. Aksi taktirde, tabağın altındaki sırsız kenar hamur, sertliğinden dolayı sır ve altın dekorları zedeleyebilir.

Eğer porselenlerinizi bulaşık makinesinde yıkıyorsanız;

– Porselenlerinizin dekorunda altın var ise, elde yıkamanız tavsiye edilir. Bilindiği gibi altın kıymetlidir ve yapısı itibari ile de zariftir. Bu nedenle çok dikkatli kullanılmalıdır. – Porselenleriniz sır içi ya da sır altı dekorlanmış ise, makine ile yıkamanız halinde dekorları kesinlikle silinmez.

– Porselenler, 60°C’nin üzerine çıkmayan, ılık bir yıkama programında yıkanmalıdır. – Kullanılan deterjan, cam ve sır üstü dekorlar için test edilmiş olmalıdır. Yanı sıra, içerdiği alkali miktarı yüksek olmamalıdır.

– Mutlaka kireç önleyici bir deterjan kullanılmalıdır. Aksi taktirde porselenlerin üzerinde beyazımsı bir kireç tabakası oluşur. Bu, özellikle suları yüksek oranda kireç ihtiva eden bölgeler için geçerlidir. – Deterjan ve diğer durulama maddeleri önerilen oranlarda kullanılmalıdır.

– Makinedeki su basıncı, porselen ve cam eşyaları hareket ettirecek düzeyde yüksek olmamalıdır.

– Porselenler, makine içi yerleştirme düzenine sadık kalınarak, özenle yerleştirilmelidirler.

– Yıkama işleminin, yemek artıkları kurumadan önce yapılmasında yarar vardır. çünkü, kurumuş yemek artıkları daha uzun süreli ve özenli bir temizliğe duyabilir ki, bu da dekorların zedelenmesine neden olabilir.